📈 Treyding (treding, traiding, trading) – bu moliyaviy bozorda savdo qilish jarayoni. Yangi boshlayotganlar uchun grafiklar, terminlar va strategiyalar tushunarsiz tuyulishi mumkin. Shuning uchun ham ko‘pchilik bilimsizlik sababli darhol yo‘qotishga uchraydi.
Agar siz savdo qilishni o‘rganmoqchi bo‘lsangiz, avvalo treyderlar ishlatadigan asosiy atamalarni tushunishingiz kerak. Keling, eng muhimlarini ko‘rib chiqamiz!
1. Treyder kim?
Treyder – bozorda faol savdo qiluvchi shaxs. Ular aktivlarni sotib olib, narxi oshgach sotish orqali foyda ko‘radi yoki aksincha, tushayotgan bozorda ham pul ishlaydi.
Treyderlarning asosiy turlari:
🔹 Skalper – tezkor savdo qiladi, bitimlari soniyalar yoki daqiqalar davom etadi.
🔹 Intraday treyder – bitimlarini bitta kun ichida yopadi.
🔹 Swing-treyder – aktivlarni bir necha kun yoki haftaga ochadi.
🔹 Investitsion treyder – uzoq muddatli aktivlar sotib olib, yillar davomida saqlaydi.
Siz qaysi uslubni tanlaysiz? Har bir yangi boshlovchi o‘ziga mos yo‘lni topishi kerak.
2. Aktiv nima?
Aktiv – bozorda sotib olinishi va sotilishi mumkin bo‘lgan moliyaviy vositalar. Eng mashhur aktivlar:
✅ Aktsiyalar – Tesla, Apple, Microsoft kabi kompaniya ulushlari
✅ Forex valyutalari – USD, EUR, GBP, UZS
✅ Kriptovalyutalar – Bitcoin, Ethereum, Solana
✅ Metallar va xomashyo – oltin, neft, gaz
✅ Indekslar – S&P 500, NASDAQ 100
✅ Fyu‘cherlar va opsionlar – kelajakdagi bitimlar uchun kontraktlar
Treyderning vazifasi – qaysi aktiv foydali ekanini aniqlash va undan daromad olish.
📌 O‘zbekistonda treyding bilan shug‘ullanish qanchalik mumkin?
Hozir ko‘pchilik forex, kriptovalyutalar va aktsiyalar bozoriga qiziqmoqda. Lekin bitta katta muammo bor – yangi boshlovchilar ko‘pincha bilim yetishmovchiligi sababli zarar ko‘radi.
Shuning uchun biz treyding va investitsiya bo‘yicha bepul onlayn-trening tayyorladik!
Siz ushbu treningda quyidagilarni o‘rganasiz:
✔️ Treyding va investitsiyaning asoslari
✔️ Bozorni qanday tahlil qilishni bilib olasiz
✔️ Xavf va kapitalni qanday boshqarish kerakligini tushunasiz
👉 Ro‘yxatdan o‘tish uchun shu yerga bosing:
3. Bull va Bear bozor nima?
📈 Bull market (Buzoq bozor) – narxlar ko‘tarilayotgan davr, investorlar aktivlarni sotib oladi.
📉 Bear market (Ayiq bozor) – narxlar tushayotgan payt, treyderlar aktivlarni sotishga harakat qiladi.
🔥 O‘zbekistonda ko‘pchilik aktsiyalar va kriptovalyutalar bozorida o‘zining bozor tahlilini mustaqil o‘rgangan holda harakat qilmoqda. Shuning uchun bozorning qaysi yo‘nalishda ketayotganini tushunish juda muhim.
4. Take Profit va Stop Loss nima?
💰 Take Profit (TP) – foyda olish uchun avtomatik yopiladigan daraja. Agar narx siz kutgan tomonga harakat qilsa, bitim avtomatik yopiladi va siz foyda olasiz.
🔻 Stop Loss (SL) – zarar cheklash uchun avtomatik yopiladigan daraja. Agar bozor kutilmagan tomonga harakat qilsa, sizning zararingiz oldindan belgilangan darajada to‘xtaydi.
❗ E’tibor bering: Ko‘pchilik yangi treyderlar Stop Loss ishlatmaslik xatosini qiladi va katta yo‘qotishlarga uchraydi.
5. Lot, Pip va Leverage nima?
⚡ Leverage (Yelka) – brokerning treyderga bergan kreditidir. Masalan, 1:100 yelka bo‘lsa, siz $100 bilan $10,000 hajmda savdo qilishingiz mumkin.
📊 Pip – valyuta kursining minimal o‘zgarish birligi.
💰 Lot – bozorda savdo qilinadigan aktiv miqdori. Masalan, forexda 1 lot = 100,000 valyuta birligi.
Lekin leverage xavfli bo‘lishi mumkin! Savdo noto‘g‘ri ketayotgan bo‘lsa, zarar ham oshadi.
6. Spread, Bid va Ask tushunchalari
📌 Bid (Sotib olish narxi) – Bu narxda broker sizdan aktivni sotib oladi.
📌 Ask (Sotish narxi) – Bu narxda broker sizga aktivni sotadi.
📌 Spread – Ask va Bid orasidagi farq bo‘lib, u treyder uchun xarajat hisoblanadi.
Misol:
- EUR/USD kursi: 1.1000 / 1.1002
- Bid (1.1000) – broker sizdan shu narxda valyutani sotib oladi.
- Ask (1.1002) – broker sizga shu narxda valyutani sotadi.
- Spread (0.0002 yoki 2 pip) – siz treyding boshlaganda yo‘qotadigan farq.
Demak, foyda qilish uchun narx spreddan yuqori ko‘tarilishi kerak!
