Sovg'a
0 dan investitsiyalar orqali pul ishlash bo'yicha bepul kitob va onlayn treningni yuklab oling
Investitsiya

Қимматли қоғозларни сақлаш ва сотиш бўйича ҳуқуқий қоидалар

Қимматли қоғозлар бозорида муваффақиятли сармоя қилиш учун нафақат бозор механизмини тушуниш, балки ҳуқуқий қоидаларни ҳам билиш жуда муҳим. Қимматли қоғозларни сақлаш, сотиш ва улар билан боғлиқ солиқ масалалари сармоядорлар учун муҳим жиҳатлардан ҳисобланади.
Келинг, қимматли қоғозларни сақлаш ва сотиш билан боғлиқ асосий ҳуқуқий қоидаларни ўрганамиз. 🌟

1. Қимматли қоғозларни сақлаш ҳақидаги ҳуқуқий қоидалар 📂🔐

Қимматли қоғозларни сақлаш – бу сармоядорларнинг қимматли қоғозларини банклар, брокерлар ёки кастодиан (custodian) ташкилотлар орқали ҳимоя қилиш ва уларни расмий тарзда рўйхатдан ўтказиш жараёни.

1.1. Қимматли қоғозларни сақлаш усуллари

📌 1.1.1. Электрон шаклда сақлаш (дематериализация)
Ҳозирги кунда қимматли қоғозлар асосан электрон шаклда сақланади. Бу уларни йўқолиш, ўғирланиш ва ёки сохталаштиришдан ҳимоя қилади.
📌 1.1.2. Брокерлик ҳисобварағида сақлаш
Аксарият сармоядорлар қимматли қоғозларни брокерлик ҳисоблари орқали сақлайдилар. Брокерлар мижоз номидан қимматли қоғозларни рўйхатдан ўтказади ва уларнинг хавфсизлигини таъминлайди.
📌 1.1.3. Кастодиан орқали сақлаш
Кастодиан ташкилотлар – бу сармоядор номидан қимматли қоғозларни сақлайдиган ва ҳуқуқий ҳимояни таъминлайдиган муассасалар.

1.2. Қимматли қоғозлар ҳуқуқий рўйхатга олиниши

📌 1.2.1. Миллий депозитарий ва клиринг тизимлари
Ҳар бир мамлакатда миллий депозитарий ташкилотлар мавжуд бўлиб, улар қимматли қоғозларнинг қонуний рўйхатини юритади.
📌 1.2.2. Брокерлик шартномаси
Сармоядорлар брокерлик компанияси билан шартнома имзолаши керак. Шартномада қуйидагилар кўрсатилган бўлиши керак:
✅ Ҳисоб рақами ва активлар тури.
✅ Савдо қоидалари ва комиссия тўловлари.
✅ Ҳуқуқий ҳимоя ва брокер мажбуриятлари.

2. Қимматли қоғозларни сотиш бўйича ҳуқуқий қоидалар 💰📑

Қимматли қоғозларни сотиш – бу сармоядорнинг фонд бозорида активларни реализация қилиш жараёни бўлиб, у бир қатор ҳуқуқий талабларга жавоб бериши керак.

2.1. Қимматли қоғозларни сотиш жараёни

📌 2.1.1. Брокер орқали сотиш
Қимматли қоғозлар бозорда брокерлар орқали сотилади. Сотиш жараёни қуйидаги қадамлардан иборат:
✅ Савдо буйруғини бериш (Limit Order ёки Market Order).
✅ Биржа орқали сотиш жараёнини амалга ошириш.
✅ Пул маблағларини олиш ва қайта сармоя қилиш.
📌 2.1.2. Иккиламчи бозорда сотиш
Сармоядорлар акция ёки облигацияларни бирламчи эмас, балки иккиламчи бозорда сотишлари мумкин.
📌 2.1.3. Қимматли қоғозларни мерос сифатида ўтказиш
Қонунда қимматли қоғозлар мерос тарзида ўтиши мумкин, бу жараёнда нотариал расмийлаштириш талаб қилинади.

2.2. Қимматли қоғозларни сотишдаги ҳуқуқий чекловлар

📌 2.2.1. Инсайдер савдоси тақиқланган 🚫
Инсайдер маълумотларга асосланиб савдо қилиш қонунбузарлик ҳисобланади. Агар сармоядор компания ҳақида махфий маълумотлар асосида акция сотиб олса ёки сотса, унга жарима ва жазо чоралари қўлланилиши мумкин.
📌 2.2.2. Фонд биржалари томонидан белгиланган қоидалар
Биржадаги қимматли қоғозлар биржа қоидалари ва ҳукумат регуляциясига мувофиқ сотилиши керак.
📌 2.2.3. Солиқ мажбуриятлари
Қимматли қоғозларни сотишда солиқлар ҳисобга олиниши керак.

3. Қимматли қоғозлар билан боғлиқ солиқлар 📑💵

Қимматли қоғозлардан даромад олишда солиқлар тўланиши керак.
📌 3.1. Даромад солиғи (Capital Gains Tax)
✅ Агар сармоядор акция ёки облигация сотиб олиб, кейинроқ қимматроқ нархда сотган бўлса, у олинган фойдадан капитал даромад солиғи тўлаши керак.
✅ Солиқ ставкаси мамлакатга қараб 10%–30% оралиғида бўлиши мумкин.
📌 3.2. Дивиденд солиғи
✅ Аксарият мамлакатларда дивидендлардан солиқ тўланади.
✅ Дивиденд даромадларига 10%–20% атрофида солиқ қўлланилиши мумкин.
📌 3.3. Облигация фоизлари бўйича солиқлар
✅ Давлат облигацияларида баъзи ҳолатларда солиқлар бекор қилинади.
✅ Корпоратив облигациялардан олинган фоизлар учун алоҳида солиқ белгиланиши мумкин.

4. Қимматли қоғозлар савдосидаги ҳуқуқий ҳимоя 🛡️

Қимматли қоғозлар бозорида сармоядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш муҳимдир.
📌 4.1. Брокерлик фаолиятини лицензиялаш
✅ Брокерлик компанияси миллий молиявий регуляторлар томонидан лицензияланган бўлиши керак.
📌 4.2. Қимматли қоғозлар соҳасидаги халқаро регуляторлар
SEC (АҚШ қимматли қоғозлар ва биржа комиссияси)
FCA (Буюк Британия молиявий органи)
ESMA (Европа молиявий бозорлар агентлиги)
📌 4.3. Талаблар ва шикоятлар
✅ Агар брокер ёки биржа сармоядорнинг ҳуқуқларини бузса, у судга ёки молиявий регуляторга шикоят қилиш ҳуқуқига эга.

🎓 БЕПУЛ ОНЛАЙН ВЕБИНАР: ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БОЗОРИДА ҲУҚУҚИЙ МАСАЛАЛАРНИ ЎРГАНИШ

Агар сиз қимматли қоғозларни сақлаш ва сотиш бўйича ҳуқуқий қоидаларни ўрганмоқчи бўлсангиз, Uznetix Invest вебинарига қўшилинг!
💡 Бу вебинарда сиз:
  • Қимматли қоғозларни сақлаш ва сотишдаги асосий ҳуқуқий қоидаларни.
  • Солиқлар ва регуляцияларни.
  • Қонунбузарликлардан қандай ҳимояланишни ўрганасиз.

5. Хулоса 🎯

Қимматли қоғозларни сақлаш ва сотиш билан боғлиқ ҳуқуқий қоидаларни тушуниш сармоянгизни ҳимоя қилиш ва молиявий хавфлардан сақланиш учун жуда муҳим. Тўғри ҳуқуқий билимларга эга бўлиш орқали сармоядор ўз молиявий мақсадларига ишонч билан эришиши мумкин.
Made on
Tilda