📈 Treyding bilan shug‘ullanayotgan har qanday odam likvidlik tushunchasini yaxshi tushunishi kerak. Chunki bozorda muvaffaqiyatli savdo qilish uchun aktivlarning likvidligi katta ahamiyatga ega.
Oddiy qilib aytganda, likvidlik – bu aktivni tez va katta yo‘qotishlarsiz sotish yoki sotib olish imkoniyati. Agar aktivning likvidligi past bo‘lsa, savdo qilish qiyinlashadi, spred kengayadi va narxlar keskin o‘zgarishi mumkin.
Bugun likvidlikning treyderlar uchun nega muhim ekanligi, qanday o‘lchanishi va qanday aktivlar eng likvid ekanligi haqida gaplashamiz.
1. Likvidlik nima?
Likvidlik – bu bozorda aktivlarni tezkor va yo‘qotishlarsiz sotib olish yoki sotish imkoniyati. Agar bozorda sotib oluvchilar va sotuvchilar ko‘p bo‘lsa, aktivning likvidligi yuqori bo‘ladi.
Oddiy misol:
🔹 Oltin – har doim xaridor va sotuvchilar bor, tez sotish mumkin – yuqori likvidlik
🔹 Kriptovalyutalar (kam tanilgan tokenlar) – xaridor topish qiyin, narx tez o‘zgaradi – past likvidlik
Agar aktivni tez va katta yo‘qotishlarsiz sotib olishingiz yoki sotishingiz mumkin bo‘lsa, u yuqori likvidlikka ega deb hisoblanadi.
2. Likvidlik nega treyderlar uchun muhim?
Yuqori likvidlik – yaxshi savdo sharoitlari degani!
🔹 Narx o‘zgarishlari kam bo‘ladi – narx keskin tebranmaydi.
🔹 Bitimlar tez bajariladi – katta kapital bilan ham bitim ochish oson bo‘ladi.
🔹 Spred (spread) kichik bo‘ladi – ask va bid narxlari orasidagi farq minimal bo‘ladi.
🔹 Buyurtmalar tez amalga oshadi – aktivlar silliq sotiladi va sotib olinadi.
Agar likvidlik past bo‘lsa, treyderlarning bitimlari kechikishi, narx o‘zgarishlari keskin bo‘lishi va katta spredlar paydo bo‘lishi mumkin.
📌 Likvidlikni qanday baholash mumkin?
Ko‘pchilik yangi treyderlar bozor likvidligini qanday tekshirishni bilmaydi va shu sababli xatolarga yo‘l qo‘yadi. Agar siz aktivning likvidligini baholashni o‘rganmoqchi bo‘lsangiz, bizning bepul onlayn-treningimizga yoziling!
✔️ Bozor likvidligini qanday tahlil qilishni bilib olasiz
✔️ Eng likvid va eng xavfli aktivlarni tushunasiz
✔️ Qanday qilib past likvidlikdan zarar ko‘rmaslik kerakligini o‘rganasiz
👉 Ro‘yxatdan o‘tish uchun shu yerga bosing:
3. Qaysi aktivlar eng likvid hisoblanadi?
Turli aktivlar turli darajadagi likvidlikka ega bo‘ladi. Quyida eng mashhur aktivlarning likvidligi bo‘yicha taqqoslash:
💰 Eng yuqori likvidlik:
✅ Forex valyutalari – EUR/USD, USD/JPY, GBP/USD juftliklari
✅ Fond bozoridagi yirik aktsiyalar – Apple, Tesla, Amazon, Google
✅ Kriptovalyutalarning eng mashhurlari – Bitcoin, Ethereum
✅ Metallar – Oltin, kumush
📉 O‘rtacha likvidlik:
⚡ Kamroq mashhur aktsiyalar
⚡ Kam tanilgan valyutalar
⚡ Kam ishlatiladigan tovarlar
🔻 Past likvidlik:
❌ Kam tanilgan kriptovalyutalar (shitcoinlar)
❌ Juda past kapitalizatsiyali aktsiyalar
❌ Noaniq bozorlardagi qimmatli qog‘ozlar
Yuqori likvid aktivlar bilan savdo qilish treyder uchun xavfsizroq bo‘ladi!
4. Qanday qilib likvidlik past bo‘lgan aktivlardan qochish mumkin?
❗ Ko‘pchilik yangi treyderlar past likvidlikka ega bo‘lgan aktivlarga tushib qoladi va katta yo‘qotishlarga uchraydi. Bundan qochish uchun:
🔹 Savdo hajmi yuqori bo‘lgan aktivlarni tanlang
🔹 Mashhur valyutalar, aktsiyalar va kriptovalyutalar bilan ishlang
🔹 Bozor chuqurligini tekshiring (market depth)
🔹 Likvidligi past bo‘lgan token yoki aktsiyalarni katta hajmda sotib olmang
5. Bozor likvidligi va spred o‘rtasidagi bog‘liqlik
🔍 Spred – bu bid va ask narxi orasidagi farq. Spred qanchalik kichik bo‘lsa, savdo qilish shunchalik foydali bo‘ladi!
💡 Yuqori likvid bozor – spred kichik bo‘ladi, savdo xarajatlari kamayadi.
⚠️ Past likvid bozor – spred katta bo‘ladi, har bir bitimda ko‘proq to‘lov qilishingizga to‘g‘ri keladi.
Misol:
- EUR/USD (Forex) – juda likvid bozor, spred 0.1 – 1 pip
- Kam ma’lum kriptovalyuta – likvidlik past, spred 1-5% gacha bo‘lishi mumkin
Agar siz spred juda katta bo‘lgan aktiv bilan savdo qilsangiz, siz har bir bitim uchun ko‘proq xarajat qilasiz.
