🔍 Obligatsiyaning asosiy tushunchasi
✔ Obligatsiya – bu kompaniya yoki davlat tomonidan qarz olish maqsadida chiqariladigan qimmatli qog‘oz.
✔ Investor obligatsiyani sotib olib, kompaniyaga yoki davlatga pul qarz beradi.
✔ Kompaniya yoki davlat ma’lum muddat o‘tgach, investorga obligatsiya qiymatini foiz bilan birga qaytaradi.
✔ Investor obligatsiyani sotib olib, kompaniyaga yoki davlatga pul qarz beradi.
✔ Kompaniya yoki davlat ma’lum muddat o‘tgach, investorga obligatsiya qiymatini foiz bilan birga qaytaradi.
Obligatsiya — bu davlat yoki xususiy kompaniya tomonidan chiqariladigan qarz majburiyati bo‘lib, investorlar ushbu qimmatli qog‘ozni sotib olib, ma’lum muddat o‘tgach foiz yoki asosiy qarz summasi bilan birga qaytarib olish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
📈 Obligatsiya qanday ishlaydi?
1️⃣ Obligatsiya chiqarish jarayoni
📌 Davlat yoki kompaniya katta miqdordagi moliyaviy mablag‘ga ehtiyoj sezganda obligatsiya chiqaradi.
📌 Investorlar ushbu obligatsiyalarni sotib olib, kompaniya yoki davlatga mablag‘ qarz beradi.
2️⃣ Foiz stavkalari
📌 Obligatsiya sotib olgan investor har yili yoki belgilangan muddatda foiz daromadi (kuponga foiz) oladi.
📌 Muddati tugagach, asosiy summa qaytariladi.
3️⃣ Investorlar uchun foyda
✔ Passiv daromad olish – har yili obligatsiya foizlaridan foyda ko‘rish.
✔ Moliyaviy xavfsizlik – aksiyalarga nisbatan kamroq tavakkal.
✔ Barqaror investitsiya – uzoq muddatli va kafolatlangan daromad.
📌 Davlat yoki kompaniya katta miqdordagi moliyaviy mablag‘ga ehtiyoj sezganda obligatsiya chiqaradi.
📌 Investorlar ushbu obligatsiyalarni sotib olib, kompaniya yoki davlatga mablag‘ qarz beradi.
2️⃣ Foiz stavkalari
📌 Obligatsiya sotib olgan investor har yili yoki belgilangan muddatda foiz daromadi (kuponga foiz) oladi.
📌 Muddati tugagach, asosiy summa qaytariladi.
3️⃣ Investorlar uchun foyda
✔ Passiv daromad olish – har yili obligatsiya foizlaridan foyda ko‘rish.
✔ Moliyaviy xavfsizlik – aksiyalarga nisbatan kamroq tavakkal.
✔ Barqaror investitsiya – uzoq muddatli va kafolatlangan daromad.
⚡ Obligatsiya turlari
1️⃣ Davlat obligatsiyalari (Government Bonds)
✔ Davlat tomonidan chiqariladi va eng ishonchli obligatsiya turi hisoblanadi.
✔ O‘zbekiston davlat obligatsiyalari – bu O‘zbekiston hukumati tomonidan chiqarilgan obligatsiyalar bo‘lib, ularni Toshkent Fond Birjasi orqali sotib olish mumkin.
2️⃣ Korporativ obligatsiyalar (Corporate Bonds)
✔ Xususiy kompaniyalar tomonidan chiqariladi.
✔ Davlat obligatsiyalaridan yuqori foizli bo‘lishi mumkin, lekin tavakkal ham yuqoriroq bo‘ladi.
3️⃣ Qisqa muddatli obligatsiyalar
✔ 1 yildan kam muddatga chiqariladi.
✔ Odatda kamroq foizli, lekin tez likvid aktiv hisoblanadi.
4️⃣ Uzun muddatli obligatsiyalar
✔ 10–30 yil muddatga chiqariladi.
✔ Yuqori foiz stavkasi, lekin uzoq muddatli majburiyat.
✔ Davlat tomonidan chiqariladi va eng ishonchli obligatsiya turi hisoblanadi.
✔ O‘zbekiston davlat obligatsiyalari – bu O‘zbekiston hukumati tomonidan chiqarilgan obligatsiyalar bo‘lib, ularni Toshkent Fond Birjasi orqali sotib olish mumkin.
2️⃣ Korporativ obligatsiyalar (Corporate Bonds)
✔ Xususiy kompaniyalar tomonidan chiqariladi.
✔ Davlat obligatsiyalaridan yuqori foizli bo‘lishi mumkin, lekin tavakkal ham yuqoriroq bo‘ladi.
3️⃣ Qisqa muddatli obligatsiyalar
✔ 1 yildan kam muddatga chiqariladi.
✔ Odatda kamroq foizli, lekin tez likvid aktiv hisoblanadi.
4️⃣ Uzun muddatli obligatsiyalar
✔ 10–30 yil muddatga chiqariladi.
✔ Yuqori foiz stavkasi, lekin uzoq muddatli majburiyat.
📊 Obligatsiyaning afzallik va kamchiliklari
✔ Foydali tomonlari:
✅ Barqaror daromad – obligatsiya har yili kuponga foiz to‘laydi.
✅ Aksiyalarga nisbatan xavfsizroq – kamroq tavakkal.
✅ Moliyaviy rejalashtirish oson – obligatsiya muddati va foiz stavkasi aniq bo‘ladi.
❌ Kamchiliklari:
❌ Inflyatsiya xavfi – obligatsiya daromadi inflyatsiyadan kam bo‘lishi mumkin.
❌ Likvidlik muammosi – ba’zi obligatsiyalarni ikkilamchi bozorda sotish qiyin bo‘lishi mumkin.
❌ Xavf darajasi kompaniyaga bog‘liq – korporativ obligatsiyalar tavakkal yuqori.
✅ Barqaror daromad – obligatsiya har yili kuponga foiz to‘laydi.
✅ Aksiyalarga nisbatan xavfsizroq – kamroq tavakkal.
✅ Moliyaviy rejalashtirish oson – obligatsiya muddati va foiz stavkasi aniq bo‘ladi.
❌ Kamchiliklari:
❌ Inflyatsiya xavfi – obligatsiya daromadi inflyatsiyadan kam bo‘lishi mumkin.
❌ Likvidlik muammosi – ba’zi obligatsiyalarni ikkilamchi bozorda sotish qiyin bo‘lishi mumkin.
❌ Xavf darajasi kompaniyaga bog‘liq – korporativ obligatsiyalar tavakkal yuqori.
🛠️ Obligatsiyalarga qanday investitsiya qilish mumkin?
✔ 1️⃣ Toshkent Fond Birjasi orqali davlat va korporativ obligatsiyalar sotib olish
✔ 2️⃣ Broker yoki bank orqali obligatsiya xarid qilish
✔ 3️⃣ Fondlar yoki investitsiya platformalaridan foydalanish
✔ 2️⃣ Broker yoki bank orqali obligatsiya xarid qilish
✔ 3️⃣ Fondlar yoki investitsiya platformalaridan foydalanish
🔍 Obligatsiyaning shariatga mosligi
✅ Halol tomonlari:
✔ Obligatsiyalar aksiyalardan xavfsizroq – Shariatda halol investitsiya qilish muhim, va obligatsiyalar aksiyalarga nisbatan barqarorroq bo‘lishi mumkin.
✔ Davlat obligatsiyalari davlat tomonidan kafolatlangan investitsiya vositasi hisoblanadi.
⚠️ Shubhali va harom tomonlari:
❌ Foiz (ribo) – Ko‘pchilik obligatsiyalar foiz (ribo) orqali daromad beradi. Shariatga ko‘ra, foizli kredit yoki foiz asosida beriladigan har qanday qarz harom hisoblanadi.
❌ Obligatsiyalar ko‘pincha sudxo‘rlikka asoslangan – Investor kompaniyaga yoki davlatga foiz evaziga pul qarz beradi va daromad olishni kutadi.
✔ Obligatsiyalar aksiyalardan xavfsizroq – Shariatda halol investitsiya qilish muhim, va obligatsiyalar aksiyalarga nisbatan barqarorroq bo‘lishi mumkin.
✔ Davlat obligatsiyalari davlat tomonidan kafolatlangan investitsiya vositasi hisoblanadi.
⚠️ Shubhali va harom tomonlari:
❌ Foiz (ribo) – Ko‘pchilik obligatsiyalar foiz (ribo) orqali daromad beradi. Shariatga ko‘ra, foizli kredit yoki foiz asosida beriladigan har qanday qarz harom hisoblanadi.
❌ Obligatsiyalar ko‘pincha sudxo‘rlikka asoslangan – Investor kompaniyaga yoki davlatga foiz evaziga pul qarz beradi va daromad olishni kutadi.
✔ Islomiy moliya tizimi bo‘yicha foiz asosidagi obligatsiyalar harom hisoblanadi.
✔ Shariatga mos investitsiya qilish uchun Islomiy obligatsiyalar – Sukuk tanlanadi.
✔ Shariatga mos investitsiya qilish uchun Islomiy obligatsiyalar – Sukuk tanlanadi.
🕌 Sukuk – Shariatga mos obligatsiyalar
Sukuk – bu islomiy obligatsiyalar bo‘lib, foiz (ribo) o‘rniga real aktivlarga asoslangan investitsiyalarni anglatadi.
✔ Sukuk obligatsiyalar foiz emas, real aktiv daromadiga asoslangan.
✔ Investor real loyihalarga sarmoya kiritadi va foyda ulushidan daromad oladi.
✔ Islomiy moliya tamoyillariga muvofiq, har qanday daromad halol biznesdan bo‘lishi kerak.
❗ Masalan:
✔ Sukuk obligatsiyalar foiz emas, real aktiv daromadiga asoslangan.
✔ Investor real loyihalarga sarmoya kiritadi va foyda ulushidan daromad oladi.
✔ Islomiy moliya tamoyillariga muvofiq, har qanday daromad halol biznesdan bo‘lishi kerak.
❗ Masalan:
- Foiz asosida pul berish – harom.
- Real aktivlar orqali daromad olish – halol.
📚 Islomiy moliya va investitsiyalar bo‘yicha bepul trening! 🎓
Agar siz shariatga mos investitsiyalar haqida ko‘proq bilishni istasangiz, bizning bepul jonli treningimizga qatnashing!
👉 Ro‘yxatdan o‘tish uchun:
vebinar.uznetix.com
👉 Ro‘yxatdan o‘tish uchun:
vebinar.uznetix.com
